High Tech. Հինգ նորագույն տեխնոլոգիաներ, որոնք փոխումեն բժշկության պատկերը

Բարձր տեխնոլոգիաներն անշեղորեն ու սրընթաց զարգանում են, ինչն իր շոշափելի հետքն է թողնում այնպիսի կարևոր ոլորտում, ինչպիսին բժշկությունն է: Մարդու կառուցվածքի առավել լավ իմացության ու թվային տեխնոլոգիաների կատարելագործման հետ մեկտեղ առաջանում է սահմանափակ կարողություններով մարդկանց կյանքը շեշտակի փոխելու հնարավորություն: Հեռու չէ այն օրը, երբ կվերանա «հաշմանդամություն» հասկացությունը: Ներկայացնում ենք հինգ նորագույն տեխնոլոգիական լուծումներ, որոնք ամեն օր փոխում են բժշկության պատկերը:

Բիոնիկական վերջույթներ

 Նոր տեխնոլոգիաների կիրառման այս ոլորտն ամենամոտն է վերջնական ու պրակտիկ իրագործմանը, քանի որ ժամանակակից ռոբոտաշինությունը հասել է անհրաժեշտ մակարդակին: Ինքը՝ «բիոնիկական» հասկացությունն առաջացել է «բիոնիկա» բառից. դա գիտության կիրառական ուղղություն է, որն ուսումնասիրում է տեխնիկական սարքերում ու համակարգերում կենդանի բնության մեջ առկա  կազմակերպչական սկզբունքների, գործառույթների, կառուցվածքների ու հատկություննների կիրառման հնարավորությունները: Բիոնիկան սերտորեն կապված է բազում գիտական ուղղվածությունների՝ կենսաբանության, քիմիայի, կիբերնետիկայի, ֆիզիկայի, էլեկտրոնիկայի, կապի, հաղորդակցության և այլնի հետ:

 

 Կոգնիտիվ նյարդաբանության ոլորտում տարիների հետազոտությունները, էլեկտրոնային մասերի չափերի փոքրացումն ու նոր կոմպոզիտային նյութերի ստեղծումը թույլ են տալիս տեղադրել վերջույթների՝ բավականին աշխատունակ պրոթեզներ, որոնք կառավարվում են անմիջապես ուղեղից եկող ազդակներով: Իհարկե, բնական վերջույթների լիակատար վերարտադրումը բարդ խնդիր է, սակայն բազում հաջողված հետազոտություններ ուղղված են հենց դրան: Բիոնիկական վերջույթները ոչ միայն բավարար ճկուն պետք է լինեն, այլև զգայուն, ինչը հնարավոր է իրագործել միայն երկկողմանի կապի միջոցով. պրոթեզը ոչ միայն ազդակներ պետք է ստանա ուղեղից, այլև կարողանա պատասխան ազդակներ ուղարկել, ինչը թույլ կտա հիվանդին բառի բուն իմաստով զգալ հպումները:

 

 Արհեստական աչքեր

 

Կույր մարդկանց տեսողությունը վերադարձնելը երազանք է անհիշելի ժամանակներից: Ամերիկյան Second Sight ընկերությանը հաջողվել է մասնակիորեն լուծել այդ խնդիրը՝ ներկայացնելով Argus II բիոնիկական աչքի պրոթեզը: Սարքի աշխատանքի սկզբունքը հետևյալում է. հատուկ ընդունիչը տեղադրվում է ակնագնդի ու տեսախցիկով հագեցած և շարժական համակարգչին միացված հատուկ ակնոցների վրա: Տեսողական ազդակը տեսախցիկից ուղղվում է համակարգչին, որում այն վերամշակվում է՝ ուղղվելով ընդունիչին, ինչից հետո ազդակը վերափոխվում է տեղադրված էլեկտրոդներին ուղղված հրամանի, որոնք ըստ դրա ստիմուլացնում են աչքի ցանցաթաղանթի ու տեսողական նյարդի բջիջները:

 

Argus II-ի շնորհիվ հիվանդները սկսում են տարբերակել առարկաների չափերն ու կարդալ խոշոր տառերը, ինչպես նաև ձեռք են բերում տարածության մեջ կողմնորոշվելու հնարավորություն: Շատ ընկերություններ ներկայումս զբաղված են տեխնոլոգիայի կատարելագործմամբ՝ ավելացնելով նյարդային հյուսվածքները ստիմուլացնող էլեկտրոդների քանակը:

 

Օրգանների եռաչափ կենսաբանական տպագրություն

 

 

Եռաչափ տպագրության տեխնոլոգիայի զարգացման հետ մեկտեղ առաջացել է մարդկային օրգանիզմի տարբեր հյուսվածքների ճշգրիտ վերակառուցման հնարավորություն: Այսօր ականջախեցու, սրտի փականների, արյունատար անոթների տպագրությունը, ինչպես նաև հետագա փոխպատվաստման համար ոսկրային հյուսվածքի և մաշկի վերաստեղծումը աշխարհի լավագույն հիվանդանոցներում  դարձել են սովորական երևույթ: Կենսահամապատասխանող կարկասի դերում հանդես են գալիս լուսազգայուն գելը, փոշենման լցոնիչը կամ հատուկ հեղուկը, որոնցում առկա ծակոտիները տպագրության միջոցով լցվում են հատուկ ընտրված ցողունային բջիջներով: Հետագայում բջիջները «մասնագիտանում» են ու սկսում ակտիվորեն կիսվել բարենպաստ միջավայրում՝ դրանով վերաստեղծելով մարդկային օրգանն իր բջջային կառուցվածքով ու բջիջների սնուցման համար անհրաժեշտ մանրագույն արյունատար անոթներով:

 

Լսողական սարքեր

 

Ժամանակակից լսողական սարքերն իրենցից ներկայացնում են բարդագույն տեխնիկական միջոցներ, որոնք երբեմն կարող են վերադարձնել անգամ ի ծնե խուլ մարդկանց լսողությունը: Կոխլեար իմպլանտները կազմված են միկրոֆոնից, ձայնային պրոցեսորից, ինչպես նաև արտաքին փոխանցիչից, որը տեղադրվում է հիվանդի մազերի մեջ, կամ մաշկի վրա: Սարքի կազմի մեջ է մտնում նաև մաշկի տակ տեղադրվող ընդունիչը: Վիրահատական միջամտության միջոցով էլեկտրոդները տեղադրվում են լսողական խխունջի մեջ:

 

 

Ներկայումս առավել տարածվածություն են ձեռք բերում փոքրիկ արտականջային լսողական սարքերը: Ձայնի որակով դրանք զգալիորեն գերազանցում են ներականջային սարքերը՝ ոչնչով չզիջելով նաև աննկատ լինելու հարցում: Մասնավորապես, բոլորովին վերջերս հայտնվել են RIC տեխնոլոգիայի վրա հիմնված լսողական սարքեր: Նախորդ սերնդի սարքավորումներից նրանց տարբերությունը նրանում է, որ միկրոֆոնը տեղակայվում է ոչ թե արտականջային սարքի կորպուսում, այլ անմիջապես հիվանդի լսողական խողովակում, ինչը զգալիորեն նվազեցնում է «հակառակ կապի» (սուլոցի) առաջացման ռիսկը, ինչպես նաև թույլ է տալիս զգալիորեն փոքրացնել սարքի կորպուսի չափերը:

 

Վիրահատական ռոբոտներ

 

Հազարավոր բժշկական հաստատություններ ամբողջ աշխարհում բարդ վիրահատական միջամտության համար օգտագործում են «da Vinci» ռոբոտ-օգնական վիրահատական համակարգը: Այն բաղկացած է երկու մասից. առաջինը նախատեսված է վիրաբույժ-օպերատորի համար, իսկ երկրորդը, որն իրենից ներկայացնում է չորս վերջույթներ ունեցող ռոբոտ, կատարողական սարքն է:  Սակայն այդ, այսպես կոչված, «կոշտ» ռոբոտները չեն կարող նորբագույն գործողություններ իրականացնել: Այդ նպատակով այսօր արդեն մշակվում են «փափուկ» վիրահատական ռոբոտներ՝ պատրաստված երկշերտ նյութից՝ սիլիկոնի հիման վրա: Այսպիսի ռոբոտի յուրաքանչյուր հատված ունի երեք օդային խցիկ, որոնց հաշվին ռոբոտը ձգվում է ու ճկվում ցանկացած ուղղությամբ: Դա թույլ է տալիս վիրահատության ժամանակ աշխատել մարդկային մարմնի՝ ներգործության համար նախկինում անհասանելի հատվածների հետ: