Դիրիժորի կախարդական փայտիկը

Սոնա Անդրեասյան ^| Սոնա Անդրեասյան

Մայիսի 31-ին Հայաստանի Պետական ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը և ջութակահարուհի Անուշ Նիկողոսյանը ելույթ ունեցան անվանի անգլիացի դիրիժոր Քրիստոֆեր Ուորեն-Գրինի ղեկավարությամբ:

Անգլիացի ջութակահար և դիրիժոր Քրիստոֆեր Ուորեն-Գրինն ավարտել է Լոնդոնի Երաժշտության թագավորական ակադեմիան, ղեկավարել բազմաթիվ նվագախմբեր ամբողջ աշխարհում։ Ուելսի արքայազն Չարլզի հրավերով նա ղեկավարել է նաև անգլիական «Ֆիլհարմոնիա» նվագախումբը արքայազնի և Քամիլայի հարսանեկան արարողության ժամանակ, ինչպես նաև Անգլիայի թագուհու ծննդյան 80-ամյակի առթիվ համերգային ծրագրով ելույթ է ունեցել Թագավորական ընտանիքի համար: Ներկայումս Ուորեն-Գրինն ամերիկյան Charlotte սիմֆոնիկ նվագախմբի գեղարվեստական ղեկավարն է, ինչպես նաև Լոնդոնի կամերային նվագախմբի գեղարվեստական ղեկավարն ու գլխավոր դիրիժորը:

Սա Ձեր երրորդ համատեղ աշխատանքն է Հայաստանի Պետական Ֆիլհարմոնիկ Նվագախմբի հետ: Կա արդյոք տարբերություն անցյալ տարիների և այսօրվա նվագախմբի միջև:
- Իհարկե, և այն էլ շատ մեծ։ Ամեն այցիս ընթացքում ես տեսնում եմ, թե նվագախումբն ինչպիսի աճ է ունեցել, կարծում եմ՝ դա մաեստրո Թոփչյանի աշխատանքի շնորհիվ է:

ՀՊՖՆ-ի հետ հաջողվում է արդյոք հասնել կատարողական այն արդյունքին, որին ձգտում եք:
- Թեև ՀՊՖՆ-ը կատարողական բոլորովին այլ ավանդույթների կրող է, բայց միևնույն ժամանակ զարմանալիորեն ճկուն նվագախումբ է, նրանց հետ դյուրին և հաճելի է աշխատել:

Ինչպե՞ս կգնահատեք համագործակցությունը Անուշ Նիկողոսյանի հետ:
- Օհ, Անուշը հիանալի ջութակահարուհի է: Բրամսի ջութակի կոնցերտը նա կատարեց առաջին անգամ: Սա բավականին բարդ ստեղծագործություն է, սակայն Անուշը պատվով հաղթահարեց կատարողական դժվարությունները:

Ձեր ղեկավարությամբ հաճախ հնչում է ֆրանսիական երաժշտություն` հատկապես Դեբյուսի, սակայն երևանյան համերգի ծրագիրն ընդգրկում էր գերմանական և ռուսական երաժշտություն: Որևէ կերպ կմեկնաբանե՞ք Ձեր ընտրությունը։
- Ես սիրում եմ ռուսական երաժշտությունը, բայց պաշտում եմ նաև ֆրանսիականը, և լինում է` զուգակցում եմ դրանք, մասնավորապես Դեբյուսիին և Ստրավինսկուն. հայտնի է, որ երբ Ստրավինսկին իր «Սրբազան գարուն» բալետի պարտիտուրը ցույց է տվել Դեբյուսիին, ասելով, թե չգիտի ինչպես գրել մի դրվագ, վերջինս անվրեպ ուղղորդել է նրան: Եվ իրոք, բալետի երաժշտությունը ուշադիր ունկնդրելու դեպքում լսելի են դառնում Դեբյուսին բնորոշ գործիքավորմանառան ձայնահատկությունները: Այդուհանդերձ, ես չունեմ որև է կոնկրետ սիրելի նվագացանկ և հաճույքով եմ կատարում ցանկացած ստեղծագործություն:

Ըստ իս, յուրաքանչյուր նվագախումբ ունի իր առանձնահատկությունը: Ելույթ ունենալով աշխարհի տարբեր նվագախմբերի հետ՝ ինչպե՞ս կբնորոշեք հայկականը՝ ՀՊՖՆ-ը:
- Այսօր աշխարհում նկատվում է հետևյալ միտումը. նվագախմբերում նվագում են երաժիշտներ տարբեր երկրներից, օրինակ՝ ռուսական դպրոցի ներկայացուցիչներ կան ամերիկյան շատ նվագախմբերում, այսինքն տեղի է ունենում կատարողական ավանդույթների միահյուսում։ Այս երևույթը մի կողմից դրական է, սակայն մյուս կողմից հանգեցնում է երաժշտական հնչողության միատեսակ բնույթի, այսինքն, գրեթե վերանում են կատարողականության և մեկնաբանման՝ իրարից տարբերվող դրսևորումները: Միևնույն ժամանակ նկատել եմ, որ Հայաստանի Պետական ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը միանշանակ ռուսական դպրոցի ավանդույթների կրողն է։ Ի դեպ, պետք է նշեմ, որ նվագախմբի լարային կազմը շատ ուժեղ է:

Ինչպե՞ս եք վերաբերվում ժամանակակից ակադեմիական երաժշտությանը և արդյոք կատարում եք այն:
- Լավ եմ վերաբերվում, կատարում եմ այն դեպքերում, երբ հավանում եմ: 40 տարի առաջ նվագում էի երիտասարդական մի նվա­գախմբում, կատարում էինք Շոստակովիչի 5-րդ սիմֆոնիան, որը պարզապես նորություն էր ինձ համար: Բայց այսօր այն արդեն դասական ստեղծագործություն է: Ընդհանրապես, համերգային ծրագրի ընտրության գործում կարևորում եմ ոչ միայն նախասի­րությունները, այլև կատարման վայրը և լսարանը: Այդ իսկ պատճառով եթե հարկ է լինում նվագել ժամանակակից կոմպոզիտորների ստեղծագործություններ, ապա ԱՄՆ-ում  սովորաբար կատարում եմ ամերիկացի կոմպոզիտորների երկերը, իսկ Անգլիայում` անգլիացիների: Բացի այդ, կարևոր է՝ ինչ տարիքի մարդկիկ են լսելու. օրինակ, հասուն մարդիկ նախընտրում են ունկնդրել դասականներին` Հայդն, Մոցարտ կամ Բեթհովեն, միջին սերնդի և երիտասարդ հանդիսատեսը հաճույքով լսում է Շոստակովիչ, Շնիտկե, Մանսուրյան: Վերջինս պարզապես ֆանտաստիկ երաժշտություն է գրում։ Հայ կոմպոզիտորներից երկրպագում եմ նաև Արամ Խաչատրյանին:

Իսկ ո՞րն է Ձեր վերաբերմունքն առ ֆիլմերի սաունդթրեքերի հեղինակներ։
- Կոմպոզիտորական արվեստում նկատելի է հետևյալ կարծրատիպը. եթե ժամանակակից կոմպոզիտորը գրում է երաժշտություն ֆիլմի համար, ապա միանգամից պիտակվում է որպես «վատ» կամ «ոչ պրոֆեսիոնալ» կոմպոզիտոր, մեխանիկորեն նրա երաժշտության կատարումը նվագախմբերի կողմից դառնում է անհնարին: Կարծում եմ` դա սխալ է: Կրկին կհիշատակեմ Շոստակովիչին, ով հեղինակել է հանճարեղ երաժշտություն բազմաթիվ ֆիլմերի համար՝ ժամանակին բնավ չհարուցելով նմանօրինակ քննադատություն։