Անփառատոն կարմիր գորգը

Քաղաքներն ունեն գույներ, ձայներ, երբեմն՝ շնչավոր կամ դամբարանային հոտեր, բայց նրանց հիմնական տարբերությունը տեքստի մեջ է: Երևի տեքստի առակայությունն է քաղաքին քաղաք դարձնում, քանի որ մնացյալը հաճախակի, եթե ոչ ամեն տարի՝ փոփոխվում են, իսկ քաղաքի տեքստային զգացողությունը մնում է հիմնադիր վիճակում, թեև նրանում առկա շեշտերը, ձևաոճաբանությունը նույնպես փոփոխման ենթակա են: Քաղաքային տեքստում ավելանում են բառեր, հաճախակի սպրդում սխալներ, ընդ որում՝ նաև կետադրական նշանների տեսքով (հնչյունաբանությունը գրեթե միշտ դիմագծային փոփոխության մասին է վկայում), բայց զգացողական վիճակը չի փոխվում... Ու ամենակարևորը, զգացողությունը բռնելու դեպքում, տեքստում հստակ երևում է կոնկրետ քաղաքի նշանակությունը...

Կաննի տեքստում գերշխում էին վառվռագույն տառերը: Դրանք կոնկրետ երանգ չունեին, ուղղակի օժտված էին երկու առանձնահատկությամբ՝ անընդհատ թռվռում ու ոտնահետքանման էին: Այս ուրախարև քաղաքի տեքստը միանգամից ստիպեց նավակի փոխվել: Ավելի ճիշտ՝ առագաստանավակի, որի մեջ լիքը կաննային հրճվանք կար:

Թեև, անկեղծ լինելու համար ասեմ, որ Կաննի տեքստը, ինձ թվաց՝ ընթերցելու համար չէ: Տառերի վառվռունությունը ուղղակի անհոգություն էր բերում և, ուղենիշ դառնալով, ցույց տալիս ճանաչելի ու աշխարհահռչակ ոտնահետքեր, որոնք շատ մոտ լինելով՝ անհասանելի էին՝ ափին շարված առագաստանավերի նման:

Կաննի, դեպի վեր՝ ամրոց ու եկեղեցի ձգվող փողոցները տրորվում էին թիթեռնիկատիպ ոտնահետքերից: Էս հարցում ևս մի տարբերություն կար, անկախ հնից, նորից, ձևից ու տեսակից՝ թիթեռ-ոտնահետքերը շատ ջահել էին: Առհասաարակ, Կաննի արևն էլ էր ջահել ու լցված էր սենտիմենտալ սեքսով: Ֆրանսիայի ոչ մի, նույնիսկ՝ ծովափնյա քաղաքներում ես չտեսա հետույքը կիսաշղարշված ձևով բացած կնոջ, որի շուրջը պտտվող ալենդելոնային մաշկով տղաները սերենադ էին երգում:

Կաննի տեքստի մեջ ևս որոշ սխալներ կային: Ավելի ճիշտ, դրանք սխալներ չէին, ուղղակի վառվռագույն չէին, ուստի միանգամից ընթերցվում էին: Խոսքը շենքերի պատերի նկարազարդումներն էին, որոնք անտանելի ճռճռան երանգներ ունեին: Օրինակ, Չարլզ Չապլինի բեղերը ասես լղոզում էին, կոնկրետ չեմ հիշում, ոնց որ «Ութ ու կեսի» Անիտայի (զարմանալի է՝ Կաննում ոչ մի շատրվան կամ ջրվեժ չտեսա) կրծքերի վրա... Նույն պատի վրա՝ կողքից, լուսարձակներով շրջապատված, ոմն օպերատոր (պատը նրա անունը, ցավոք, չէր հավերժացրել) ափաշքյարա նկարահանում էր էդ չկապվող կինոպատմությունը:

Զուր չէի ասում, որ Կաննում հայտնվելու առաջին իսկ պահից առագաստանավակի փոխվեցի: Հին, նեղլիկ Կաննը մեքենաներ տանել չի կարողանում: Մանավանդ, երբ էդ մեքենաները դեմուդեմ բարևի են դուրս գալիս: Հետո ոտնահետքերը նեղանում էին, ուզում էին վառվռուն տեքստին ամբողջությամբ ծանոթացնել: Իսկ իրեղեն փաստ է, որ մեքենայի պատուհանից քաղաքը չես ճանաչի: Կամ, տվյալ դեպքում, միայն քաղաքի կռնակն են տեսնում...

Զարմանալիորեն ուրախ էին նաև ամրոցն ու եկեղեցին, ավելի ճիշտ՝ մի տարօրինակ, ոչինչ չասող վիճակով էին օժտված՝ նման այն ծեր մարդուն, ով համբերությամբ ու դեմքի ոչինչ չասող արտահայտությամբ է նայում ջահելների օյինբազություններին: Համենայն դեպս, եկեղեցու ներս թափանցած վառվռագույն տառերը, երգեհոնի վրա թռվռալով, թեթևություն էին նվագում:

Բայց ամենատոնայինը, որքան էլ զարմանալի թվա, ոչ թե գորգի կարմիր լեզվակը բերանին՝ «Կլոդ Դեբյուսի» թատրոնն էր, այլ՝ նրա դեմ դիմաց կառուցված քաղաքապետարանի շենքը, որն իր զավեշտալի արմավենիներով, ասես ակվարում լիներ՝ կաննային արևը՝ մեջը: Իսկ արմավենիների շուրջը թևածող ոտնահետքերը թափանցիկ էին ու ոսկեձկնային պոչեր ունեին...

Իսկ փառատո՞նը... Ես տեսել եմ հետփառատոնային քաղաքներ, որոնք մրցանակների ոսկին բռերով բաշխելուց հետո՝ միանգամից թոշնում, քյավթառնում են: Սրճարանների հովանոցները փակվում, գույները՝ չվում, մարդիկ՝ սառում-սաթրջան էին կպնում: Իսկ քաղաքն ընկնում էր դոդոշային ընկճախտի մեջ... Բայց Կաննի արևը շողում էր նաև փառատոնից դուրս: Էս քաղաքի վառվռագույն, չընթերցվող, բայց մշտապես ուրախություն ծնող տեքստն ինձ մի միտք հուշեց. ոչ թե փառատոնն է Կաննին շուք ու արև տալիս, այլ՝ հակառակը: Ու ակնթարթորեն մեկ այլ միտք ծագեց. «Մշտական պատուհան չբացե՞մ էդ ակվարումի մեջ»:

Կաննի ժպիտը շարունակական էր, բայց առանց պատասխանի ...